W czasach globalnego ocieplenia bombardowani jesteśmy hasłami, które zachęcają do zrównoważonej konsumpcji i produkcji. Co to tak właściwie znaczy? Jak powinniśmy postępować, kiedy mówimy o wyborze zrównoważonej żywności? W artykule przybliżymy, jak podejmować wybory konsumenckie, aby wspierać rolnictwa, które grają fair i dbają o ekologiczny łańcuch dostaw.
Zrównoważona żywność – czyli jaka?
O zrównoważonej żywności w Polsce mówimy mówić, kiedy produkty żywnościowe są wytworem rolnictwa zrównoważonego, czyli akceptowalnego modelu rolnictwa, który troszczy się zarówno o środowisko, jak i o zarobi rolnika. Podmiot rolniczy w takiej sytuacji musi spełnić 3 założenia: jest przyjazny dla środowiska, ma swoje ekonomiczne uzasadnienie i jest akceptowany przez społeczeństwo.
Model rolnictwa zrównoważonego opiera się na kilku kluczowych założeniach i praktykach mających na celu minimalizację negatywnego wpływu rolnictwa na środowisko, społeczeństwo i gospodarkę.
Efektywne wykorzystanie gleby: Praktyki rolnictwa zrównoważonego kładą duży nacisk na zachowanie i poprawę jakości gleby. Unikanie nadmiernego stosowania pestycydów i nawozów chemicznych, co może prowadzić do degradacji gleby.
Efektywne wykorzystanie wody: Skoncentrowane jest na efektywnym wykorzystaniu wody w procesie produkcji żywności. Zastosowanie metod, takich jak nawadnianie kroplowe, które minimalizują straty wody.
Efektywne wykorzystanie energii: Dążenie do minimalizacji zużycia energii poprzez efektywne praktyki uprawy, wybór odmian odpornych na warunki środowiskowe oraz ograniczanie zależności od paliw kopalnych.
Opłacalność produkcji rolniczej: Zrównoważona produkcja wiąże się z większymi nakładami i wykorzystaniem lepszych komponentów w codziennej pracy. Odpowiednie wynagrodzenie za pracę rolników to niezbędny element do tego, aby gospodarstwa rolne mogły utrzymać się ze zrównoważonego rolnictwa.
Akceptacja społeczna: Praktyki prowadzone w danym gospodarstwie nie może budzić sprzeciwu społecznego. Szczególnie ważny jest dobrostan zwierząt, które nie są nadmiernie eksploatowane i zachowanie bioróżnorodności wokół gospodarstwa czy ograniczenie emisji gazów cieplarnianych.
3 obszary rolnictwa opartego na zrównoważonym rozwoju
Środowisko
Produkty wytworzone przez rolnictwo często muszą przejść przez inne elementy łańcucha dostaw, zanim trafią na stół konsumenta. W takim wypadku również poszczególni przetwórcy muszą zadbać o to, aby przestrzegane były zasady zrównoważonej produkcji. W takim wypadku najczęściej skraca się łańcuch dostaw, stawiając na lokalnych dostawców, co pozwala zaopatrzyć się w surowiec rolny, zmniejszając tym samym emisję spalin, ogranicza zużycie wody i energii.
Rozwój rolnictwa jest teraz kluczowym obszarem do zielonych zmian i kładzie się nacisk na to, aby w całej branży rolniczo-spożywczej zaczęto wykorzystywać innowacyjne rozwiązania i zielone inwestycje, np. wykorzystywanie energii z fotowoltaiki czy duże zbiorniki na wodę, którą można wykorzystać do podlewania upraw.
Ekonomia
Aspekt ten koncentruje się na zapewnieniu ekonomicznej rentowności dla rolników, producentów żywności i lokalnych społeczności, jednocześnie minimalizując negatywny wpływ na środowisko. Kluczowe aspekty ekonomiczne obejmują:
Ekologiczne praktyki rolnicze dążą do zminimalizowania kosztów produkcji poprzez efektywne wykorzystanie zasobów, takich jak ziemia, woda i energia. Inwestycje w technologie i metody, które redukują zużycie i ograniczają straty, pomagają rolnikom utrzymać rentowność swoich gospodarstw.
Zamiast koncentrować się jedynie na krótkoterminowych zyskach, kładzie nacisk na długoterminowy rozwój gospodarczy, dlatego nawiązując współprace z przetwórcami, zazwyczaj są to umowy kontraktacyjne, które dają rolnikom gwarancję sprzedaży płodów rolnych.
Ekonomia zrównoważonego rolnictwa dąży do zapewnienia równości szans ekonomicznych dla rolników, niezależnie od ich rozmiaru czy lokalizacji. Obejmuje to uczciwe wynagrodzenie, uczestnictwo w rynkach lokalnych i globalnych, oraz eliminację barier ekonomicznych dla mniejszych producentów.
Społeczeństwo
Budowanie akceptacji społecznej dla zrównoważonego rolnictwa wymaga współpracy między rolnikami, lokalnymi społecznościami, instytucjami rządowymi i organizacjami pozarządowymi. Otwarty dialog, transparentność działań oraz aktywne uczestnictwo społeczności są kluczowe dla sukcesu implementacji zrównoważonych praktyk rolniczych.
Jak rozpoznać czy produkt pochodzi ze zrównoważonej produkcji żywności?
Jeśli zastanawiasz się, czy produkt pochodzi ze zrównoważonej uprawy, możesz łatwo to sprawdzić. Jednym z głównych oznak, które podpowiedzą Ci, że jest to żywność zrównoważona to m.in. certyfikaty, które mogą pomóc w dokonywaniu bardziej świadomych wyborów zakupowych. Oto kilka certyfikatów, które mogą pomóc w rozpoznaniu produktów, które powstały w zrównoważonych warunkach:
| Certyfikaty dla Produkcji Roślinnej | Certyfikaty dla Produkcji Mięsa |
| Farm Sustainability Assessment (FSA) | Quality Assurance for Food Products |
| GLOBALG.A.P. z dodatkiem FSA | Animal Welfare Approved |
| Certyfikacja Integrowana Produkcja Roślin | Red Tractor |
| Global Roundtable for Sustainable Beef (standardy tworzone w ramach) | |
| European Roundtable for Beef Sustainability |